Những bê bối khó nuốt của ngành thực phẩm

Từ sữa bẩn đến mực giả, khủng hoảng an toàn thực phẩm hiện đặt dấu hỏi lớn về đạo đức nghề nghiệp chuỗi cung ứng thực phẩm theo Peter Jackson của Lockton

Người tiêu dùng Trung quốc ngày càng phát hiện ra nhiều trứng giả, sản phẩm sữa độc cho trẻ sơ sinh, dưa hấu nứt và thịt lợn tự phát sáng, Peter Jackson Giám đốc khách hàng đa quốc gia, Lockton Asia cho rằng do mục tiêu lợi nhuận vô đạo đức, và sự thiếu vắng vai trò pháp luật quản lý của ngành thực phẩm quốc nội.

"Một tổ chức tội phạm ở tỉnh Zhejiang bị đưa ra xét xử về thủ đoạn biến thịt chuột, cáo, chồn thành thịt cừu" Peter cay đắng nêu ví dụ

"Ngay trong tháng đó, nhà chức trách đã phát hiện một công ty tỉnh Hồ nam làm giả sứa khô bằng croride can-xi và muối benzoate sodium"

Rất nhiều trường hợp khác đã xảy ra gần đây là sữa nhiễm me-la-min, thịt ngựa biến thịt bò và sữa trẻ sơ sinh có kèm phấn viết bảng.

"Vi khuẩn E. coli và clostridium được tìm thấy trong sữa New Zealand và sau đó bỗng nhiên chìm vào quên lãng" Jackson "Thịt viên lề đường của Trung quốc có trộn thêm lượng lớn bột bìa cac-tông!"

Các hành vi này dấy lên hồi chuông cảnh báo người tiêu dùng ngay cả đối với các thực phẩm của các công ty có nhãn hiệu lớn cho riêng từng dòng sản phẩm của họ. Lòng tin của người tiêu dùng đang là một thử thách cực lớn của các doanh nghiệp thực phẩm, và chi phí thu hồi sản phẩm không đạt chuẩn cũng tăng đáng kể, và mức độ tăng lên nhiều ít gắn liền với uy tín của từng nhãn hiệu hàng hóa.

"Xu hướng của phương tây đang từ từ xuất khẩu vào châu Á. Thiệt hại của nhãn hiệu thương phẩm thể hiện ở số liệu trồi sụt doanh thu. Hiệu ứng thông tin truyền miệng lan nhanh qua các phương tiện thông tin hiện đại liên quan đến vấn đề sức khỏe khi sử dụng thực phẩm ảnh hưởng mạnh đến uy tín của nhãn hiệu thương phẩm. Thiệt hại về uy tín của một nhãn hiệu khi có sự cố thu hồi sản phẩm lớn hơn nhiều lần so với giá trị hàng hóa.

Vai trò của truyền thông trước sự cố

Giải pháp nào cho nhà sản xuất, công ty cung ứng hàng, người bán lẻ có uy tín khi thấy doanh số trồi sụt? Có thể là bắt đầu biện minh cho phương tiện thông tin tại địa phương." Jackson

"Rất nhiều công ty dè chừng các đơn vị truyền thông địa phương, tìm cách kiểm soát hoặc phản ứng quyết liệt với mọi đánh giá tiêu cực của truyền thông. Một số công ty có hẳn một chính sách quản trị truyền thông địa phương tinh xảo nhất để hóa giải mọi thông tin tiêu cực ngay từ trong chứng nước.

"Mặc dù các giải pháp như vậy được coi là thông thái, nhưng vẫn chưa phải là giải pháp lái truyền thông theo hướng tốt nhất"

Các công ty nên xây dựng hình ảnh tốt về an toàn thực phẩm qua phương tiện truyền thông trước khi mọi vấn đề có thể phát sinh.

"Một khi bê bối đã nổ ra, mọi nỗ lực đều quá muộn. Tôi cho rằng đa phần các công ty thực phẩm chưa có hệ thống quản trị khủng hoảng. Tuy nhiên, có một số doanh nghiệp đã có cố gắng đưa ra một nhóm các biện pháp cụ thể chưa hẳn là một chương trình đầy đủ để giải quyết các vấn đề an toàn thực phẩm trước sự cố.

Jackson cho rằng tính minh bạch của quản trị rủi ro an toàn thực phẩm đóng vai trò sống còn của doanh nghiệp

"Coi trọng an toàn thực phẩm trong mọi khâu chế biến, đầu tư vào qui trình kiểm soát chất lượng được coi là một điểm nhấn quan trọng khi bán hàng. Phương án này phải được lồng vào chiến lược tiếp thị. Áp dụng quan hệ công chúng thông qua một số nhân vật có tầm ảnh hưởng chung trong cộng đồng, mời các nhân vật này đến nơi sản xuất. Sẵn sàng thảo luận mọi vấn đề mà người tiêu dùng quan tâm.

Mắt xích yếu nhất?

Thảm họa có thể tấn công một doanh nghiệp chế biến thực phẩm ở mọi giai đoạn sản xuất và chỉ tấn công vào mắt xích yếu nhất hoặc mắt xích thiếu trung thực nhất.

"Đối với công ty mẹ, không có cách gì khác hơn là phải hiểu rõ và nắm chặt toàn bộ chuỗi cung ứng" Jackson. "Cần phải có tiêu chuẩn quản lý cao, bao gồm kiểm soát sản phẩm thường xuyên, kiểm soát nội bộ tại hiện trường, duy trì quan hệ dài hạn với nhà cung ứng.

"Ví dụ, đất trồng hoa màu có bị nhiễm bẩn? Nguồn nước nuôi cá hồi có sạch? Bao bì có đảm bảo vệ sinh? Thông tin ngày đến hạn trên bao bì có đúng và có thực thi nghiêm túc?
Kể cả khi kiểm soát thường xuyên liên tục, sai sót vẫn xảy ra. Khi đó, gánh nặng bồi thường sẽ đè vai doanh nghiệp

"Các nhãn hiệu hàng thực phẩm có uy tín hiện nay đều bắt buộc nhà cung cấp phải có bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm và bảo hiểm thu hồi sản phẩm. Một số nhãn hàng đã tự xây dựng chương trình bảo hiểm riêng cho nhà phân phối của mình cho các nhà phân phối nhỏ với chương trình bảo hiểm vừa phải và phí bảo hiểm cạnh tranh.

Vấn đề là các công ty mua bảo hiểm phải hiểu rằng phạm vi bảo hiểm phải gắn liền với số phí bảo hiểm, và phải nắm được ở mức nào đó, phạm vi bảo hiểm mới thực sự phát huy tác dụng bảo vệ cho quyền lợi của mình.

"Để đảm bảo rằng bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm và thu hồi sản phẩm là đủ, người được bảo hiểm nên chọn mức giới hạn càng cao càng tốt, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp phát triển nóng.

"Cần phải có bảo hiểm gián đoạn kinh doanh để bảo vệ phần mất lợi nhuận trong trường hợp không có khả năng cung cấp hàng vì gián đoạn nguồn cung, và phải đảm bảo rằng nhà cung cấp phải mua đủ bảo hiểm trách nhiệm sản phẩm và thu hồi sản phẩm." Jackson

Khách hàng có thể đòi hỏi người được bảo hiểm phải có bằng chứng về bảo hiểm của mình bao gồm giới hạn trách nhiệm đủ. Đây được coi là điều kiện tiên quyết của mối quan hệ hợp tác. Thậm chí khách hàng có quyền yêu cầu bản sao bằng chứng mối quan hệ làm ăn lâu dài giữa người được bảo hiểm và nhà cung cấp.

Rủi ro chuỗi cung ứng từ phía nhà cung cấp hoàn toàn không liên quan gì đến độ lớn của doanh nghiệp.

"Một lỗi của doanh nghiệp cung cấp nhỏ cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Do vậy, cần phải có qui trình kiểm soát chung đối với tất cả các nhà cung cấp về bảo hiểm. (1)

Trung quốc ăn gì trồng gì đều quan trọng với thế giới

Vai trò của quản lý rủi ro và bảo hiểm tại Trung quốc về nông nghiệp là quan trọng, Tiến sỹ Yao Jianzhong trưởng nhóm nghiên cứu kinh tế của ACR.

Nguồn cung thực phẩm khổng lồ và ngày càng tăng trưởng từ Trung quốc, và độ thâm nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế chung toàn cầu có nghĩa là chính sách an ninh lương thực cũng như thị hiếu tiêu dùng của Trung quốc có ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ đối với ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu.

Tiến sỹ Jianzhong cho rằng, chính sách chiến lược về an ninh lương thực của Trung quốc hiện nay đã vượt tầm của một quốc gia.

"Trong các năm gần đây, Trung quốc đã đầu tư mạnh vào nông nghiệp ở nhiều khu vực ngoài biên giới đến các nước khác ở châu Á, Phi, Mỹ la-tinh và đang mở rộng sang bắc Mỹ bằng cách mua lại các hãng chế biến thực phẩm tại khu vực này.

"Chúng tôi thấy chính quyền trung ương có mong muốn đẩy ngành thực phẩm lên tầm quốc tế thông qua việc đóng góp từ thiện lương thực cho các nước khác."

Cuộc khủng hoảng lương thực 2007-2008 toàn cầu hoàn toàn độc lập với nhu cầu tiêu dùng hàng nhập khẩu tăng trưởng mạnh của Trung quốc, nói khác hơn nếu đổ lỗi cho Trung quốc gây ra cuộc khủng hoảng này là chưa phản ánh đúng. Tuy nhiên, với vai trò là một nhà cung cấp lương thực lớn nhất hành tinh và cũng là thị trường tiêu thụ lương thực to nhất, chỉ cần một thay đổi nhỏ về xu hướng tiêu thụ cũng như chính sách thực phẩm của Trung quốc sẽ có ảnh hưởng lên toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu và giá cả.

Trong một nỗ lực chứng minh vai trò của mình đối với an toàn vệ sinh thực phẩm toàn cầu cũng như an ninh lương thực quốc nội, Trung quốc đã đề ra "chính sách ưu tiên cao nhất cho mức độ an toàn và khả năng tự lực các loại thực phẩm bình dân."

Đối sách khi có thảm họa

Liên quan đến báo cáo của ACR về quản trị rủi ro nông nghiệp thực phẩm của Lily Zhang. Zhang cho rằng Trung quốc là một quốc gia đứng mũi chịu sào trong khu vực châu Á Thái bình dương về thiên tai đối với nông nghiệp, và do vậy cần phải có một số biện pháp phòng ngừa cần thiết.

"Trung quốc phơi nhiễm với rất nhiều thiên tai khác nhau, trên một phạm vi địa lý rộng lớn, có cường độ và tần suất cũng như tổn thất cao" Zhang

"Ngoài núi lửa, đất nước có diện tích lớn thứ 2 của thế giới còn phải chịu đủ loại thiên tai, động đất, sự cố địa lý, sinh hóa, cháy rừng.

"Theo Học viện Môi trường và Nông nghiệp Phát triển Bền vững, các loại thiên tai nói trên có thể gây mất mát mùa màng lên đến 50 triệu tấn ngũ cốc."

Tuy nhiên, dù lũ lụt, hạn hán, sâu bọ phá hoại trong 2013, Trung quốc vẫn là nước tăng trưởng sản lượng nông nghiệp trong 10 năm liên tiếp. "Điều này không chỉ do thâm canh trên diện tích lớn mà còn do cơ chế và năng lực quản trị rủi ro đề phòng hạn chế tổn thất.

"Hiện tại, hệ thống cảnh báo sớm theo dõi thảm họa đã được lắp đặt, với đủ loại công cụ dự báo khí tượng, thủy văn, địa chấn, địa tầng, nông nghiệp, rừng, hàng hải, môi trường, mạng lưới thông tin theo dõi và cảnh báo đã được xây dựng."

Chiến lược an ninh lương thực của Trung quốc tập trung vào nhóm giải pháp đề phòng hạn chế tổn thất với mục tiêu cải thiện an toàn ngũ cốc và các chính sách hỗ trợ cũng như các công cụ tài chính hỗ trợ cho nông nghiệp.

Luật lệ bảo hiểm

Bảo hiểm nông nghiệp được đưa lên vị trí quan trọng tách biệt. Hệ thống bảo hiểm được định hướng lành mạnh và hiệu quả được coi là hướng đi quan trọng. Bộ khung pháp lý về bảo hiểm nông nghiệp hiện đã có hiệu lực được coi là đòn bẩy của bảo hiểm nông nghiệp bước vào giai đoạn mới.

"Năm qua, có 25 công ty cung cấp sản phẩm bảo hiểm nông nghiệp" Zhang "chỉ trong vòng 4 tháng kể từ khi luật lệ bảo hiểm nông nghiệp có hiệu lực vào tháng 3-2013, Ủy ban Pháp chế Bảo hiểm Trung quốc đã mở rộng giấy phép phép thêm cho 14 doanh nghiệp bảo hiểm về bảo hiểm nông nghiệp tại nhiều tỉnh thành"

Theo phó chủ tịch Ủy ban Pháp chế Bảo hiểm Trung quốc, Chen Wenhui, bảo hiểm nông nghiệp Trung quốc hiện đã phủ 10 triệu héc-ta hoa màu từ tháng 1 đến tháng 10 - 2013, số tiền bảo hiểm vượt 1 ngàn tỷ tệ. Từ 2007 đến 2012 rủi ro bảo hiểm được bảo vệ tăng từ 112.6 tỷ tệ lên 900.6 tỷ tệ trong đó bồi thường là 55 tỷ tệ đã thanh toán cho 113 triệu nông dân.

Còn nhiều sáng kiến riêng trong lĩnh vực bảo hiểm nông nghiệp tại Trung quốc, ví dụ kế hoạch bảo hiểm nhà kính, lều, rau củ quả, súc vật và thủy cầm cho 13 huyện ngoại thành Bắc kinh cũng như gói bảo hiểm nông nghiệp bắt buộc và gói bảo hiểm canh tác rau tại Quảng đông.

Zhang cho rằng hệ thống bảo hiểm nông nghiệp Trung quốc đang đi từ giải pháp đơn giản là bảo vệ chi phí sang các nạn đề của ngành bảo hiểm về đảm bảo sản lượng, đảm bảo giá bán, tiến tới bảo hiểm thu nhập.

"Rõ ràng là bước tiến của bảo hiểm nông nghiệp có thể thấy rõ và tích cực. Là một công cụ quản trị rủi ro hữu hiệu đứng từ giác độ quản lý nhà nước bảo hiểm nông nghiệp ngày càng quan trọng trong việc đa dạng rủi ro nông nghiệp và đề phòng hạn chế tổn thất cho một ngành nông nghiệp bền vững trong tương lai

An ninh lương thực

Tiến sỹ Jianzhong tin rằng Trung quốc sẽ chỉ có thể đảm đương vai trò cung cấp lương thực cho toàn thế giới khi nó có khả năng nuôi sống người dân bản địa trong dài hạn.

"Các vụ thu hoạch ổn định chứng minh về một trình độ tự chủ ổn định về lương thực cho 1.34 tỷ dân đảm bảo một mức an toàn về an ninh lương thực

"Sản lượng ngũ công quốc gia có thể ổn định do nỗ lực của chính phủ, và các biện pháp can thiệp của chính phủ tạo hành lang phát triển cho sản xuất thực phẩm và nông nghiệp.

"Bằng chứng cụ thể rõ ràng nhất là các thực phẩm phổ thông quan trọng như gạo, lúa mỳ luôn có nguồn cung tốt, với sản lượng ổn định.

"Việc nhập khẩu các thực phẩm thiết yếu nói trên do vậy sẽ chỉ tăng ở mức vừa phải trong năm nay cũng như sau đó, và do vậy không gây ảnh hưởng nhiều đến giá cả thế giới.

Bên cạnh đó Jianzhong cho rằng Trung quốc hiện đang là nước nhập khẩu đậu tương với số lượng không nhỏ lệ thuộc lên đến 80%

Vấn đề là việc nhập khẩu đậu tương sẽ tiếp tục tăng trong các năm sắp tới và chắc chắn sẽ ảnh hưởng lên giá thế giới đối với loại đậu này. (2)

(1) http://www.strategic-risk-global.com/food-industry-scandals-hard-to-swallow/1407005.article
(2) http://www.strategic-risk-global.com/why-what-china-eats-and-grows-matters-to-the-world/1407617.article visit date Mar 26, 2014

kiến thức bảo hiểm - Doãn Quỳnh Trang